Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Tasarıya göre, askerlik şubeleri başkanlıklarınca kısa sürelerle teşkil edilen ve etkinliği kalmayan askerlik meclisleri, ilk yoklama ile yedeklik yoklaması işlemleri kaldırılacak. Yükümlülerin sağlık muayeneleri, aile hekimlerince yapılabilecek. Askeri hastane bulunmayan yerlerde, engelli, yatalak, uvuz kaybı, gibi gözle görülür rahatsızlığı bulunanlar hakkında ”askerliğe elverişli değildir” raporu, askerlik şube başkanı ve mülki amirliklerince görevlendirilecek resmi iki doktordan oluşan geçici sağlık kurullarınca verilebilecek. Fakülte ya da yüksek okul öğrencilerinin askerliği erteleme şartlarından olan okula devam mecburiyeti ve iki yıl üst üste sınıfta kalmama zorunluluğu kaldırılacak. Dış kaynaktan temin edilen muvazzaf subay adayları, rütbe takmadan önce subay temel askerlik ve subaylık anlayışı kazandırma eğitimine tabi tutulacak. Astsubayların da birinci dereceye yükselebilmesine imkan tanınacak. Askerlik hizmeti sırasında veya bu hizmeti tamamladıktan sonra fakülte ve yüksekokulları bitirenlere sözleşmeli subay veya astsubay olabilme imkanı gelecek. Her yıl 1 Ocak-30 Haziran tarihleri arasında yapılan yoklama ile 1 Temmuz-31 Ekim tarihleri arasında yapılan son yoklama uygulamasına son verilecek; yoklama işlemleri, 1 Ocak gününden başlamak üzere yaklaşık 14 aylık süreye yayılacak.

Yoklama devrinde yenilik!

TBMM Başkanlığı’na sunulan Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanun Tasarısı’na göre, yoklama devri, askerlik çağının başlangıcından muvazzaflık hizmetinin başlangıcına kadar geçen süre olacak. Tasarıyla, seferberlik veya olağanüstü hallerde 19 yaşında bulunanların askere alınmalarına imkan tanıyan düzenleme yürürlükten kaldırıldı. Her yıl 1 Ocak-30 Haziran tarihleri arasında yapılan yoklama ile 1 Temmuz-31 Ekim tarihleri arasında yapılan son yoklama uygulamasına son verilecek; yoklama işlemleri, 1 Ocak gününden başlamak üzere yaklaşık 14 aylık süreye yayılacak.

Asker alma işlemleri Milli Savunma Bakanlığı’nca yürütülecek

Mevcut düzenlemede, asker almak işlerinde Türkiye Cumhuriyeti kolordu mıntıkalarına, kolordu mıntıkaları askerlik dairelerine, askerlik daireleri askerlik şubelerine ayrılmıştı. Şubeler dairelere, daireler fırka veya kolordulara ve kolordular Müdafaai Milliye Vekaletine bağlıydı. Tasarıyla, MERNİS, Adres Kayıt Sistemi ve Milli Savunma Bakanlığı Bilgi Sisteminin yürürlüğe girmesiyle birlikte uygulama alanı kalmayan ilk yoklama ve son yoklama işlemleri kaldırılarak; yoklama, yükümlülerin askerliğe elverişlilik ve öğrenim durumları ile meslek ve niteliklerinin belirlenmesi işlemlerini kapsayacak şekilde yeniden tanımlandı. Buna göre, ”yükümlülerin sağlık muayenelerinin yapılarak askerliğe elverişli olup olmadıkları, öğrenim durumları, meslekleri ve niteliklerinin belirlenmesi” işlemine yoklama denecek.

Yoklama işlemleri 14 aya yayılacak

Yükümlülerin yoklama işlemleri yaklaşık 14 aylık bir süreye yayılacak. böylelikle, yoklama kaçağı sayısı ve yoklama dönemlerinde askerlik şubeleri önünde oluşan yükümlü yoğunluğu azaltılmış olacak. Askerlik çağına gireceklerin kimlik bilgileri İçişleri Bakanlığı’nca her yıl Ekim ayında Milli Savunma Bakanlığı’na bildirilecek. Askerlik çağına girenler ile bunlarla işleme tabi olanların yoklaması, her yıl 1 Ocak günü başlayacak ve o yıl askerlik çağına giren doğumluların silahaltına alınacağı ilk celp ve sevk tarihinin bitimine kadar devam edecek.

Sağlık muayeneleri aile hekimlerince yapılabilecek

Yükümlülerin sağlık muayeneleri Türk Silahlı Kuvvetleri sağlık yeteneğine ilişkin yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre yapılacak. Bu muayeneler, askerlik şubesinin bulunduğu yerde öncelikle varsa aile hekimi tarafından, yoksa en yakın resmi sivil sağlık kuruluşunda veya asker hastanelerinde tek tabip tarafından yapılacak. Yükümlüler hakkında ertesi yıla bırakma, sevk geciktirmesi veya ”askerliğe elverişli değildir” kararlı sağlık raporlarını tanzim etmeye yetkili makam, asker hastanesi sağlık kurulu olacak. Ancak askeri hastanesi bulunmayan yerlerdeki sağlık raporları, askerlik şubesi başkanı veya vekili ile mülki amirliklerce görevlendirilen resmi iki sivil (varsa biri aile hekimi) tabipten teşkil edilecek geçici sağlık kurulunca verilebilecek.

Bu işlemler askerlik şubelerince yapılacak

Tasarıyla, illerde vali veya yardımcısı, askerlik şubesi başkanı, iki hekim ve il nüfus ve vatandaşlık işleri müdüründen; ilçelerde kaymakam, askerlik şubesi başkanı, iki hekim ve nüfus müdüründen oluşan yükümlülerin tahsil, mesleki ve kimlik bilgileri ile sağlık durumlarını tespit eden askerlik meclisleri günün gelişen koşullarında etkinliğini yitirdiğinden kaldırılıyor. Bu işlemler bundan sonra askerlik şubelerince yapılacak. Askere çağrılan kişiler, kimliğini ve öğrenim durumlarını gösterir belgelerle yurtiçinde askerlik şubelerinde, yabancı ülkelerde ise elçilik veya konsolosluklarında bizzat bulunmaya mecbur olacak. Bulunamayacak derecede hastalık veya arızası olanlar, hükümlü, tutuklu olanlar, lise veya yükseköğrenimde olup henüz okullarını bitirmemiş olanlar; rapor veya onaylı öğrenim durumlarını gösterir belge göndermeye, hükümlülük veya tutukluluklarının nedenini bildirmeye mecbur olacak. Askerlik şubeleri, elçilik veya konsolosluklar da ihtiyar meclis ve heyetlerinden, kişilerden ve ilgili kurumlardan yapılacak işlemleri sormaya ve askerliklerini bu sorgu neticesine ve muayenelerine göre kararlaştıracak. Askerliğe elverişli olup olmadıklarının tespiti için asker hastanesine gönderilenlerin asker hastanesinde teşhis amacıyla geçen sürelerindeki iaşe bedelleri de devletçe ödenecek.

Erteleme koşulları

Tasarıyla, askerlik işlemlerinin ertelenmesine neden olan hallerden bazıları yeniden düzenlendi. Lise veya dengi okullarla fakülte ve yüksekokullarda öğrenim görenlerin askerlikleri; bitirdiği okulun dengi veya daha aşağı seviyedeki bir öğretim kurumuna kayıt yaptırmamak, yoklama kaçağı veya bakaya kalmamak ve 29 yaşını geçmemek kaydıyla; mezun oluncaya ya da ilişkileri kesilinceye kadar ertelenebilecek. Yurtdışında öğrenim görenlerin askerlikleri de öğrenciliklerinin Türkiye’de tanınmasının ardından ertelenebilecek. Ancak buna göre askerlikleri ertelenenler, seferberlik halinde ihtiyaca göre asker edilebilecekler. Bu kapsamdaki yükümlüler; okul, ilişik kesme, mezuniyet ve kayıt dondurma gibi durum değişikliklerini, değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren 2 ay içerisinde askerlik şubesine bildirecek.

İki oğlu da asker olanlar için

Savaş zamanı hariç olmak üzere; bir baba veya ananın iki oğlundan biri askerdeyken diğer oğlu, ikiden fazla oğlu olanlardan ikisi askerde iken diğerleri, oğullarından biri muvazzaf askerlik hizmetini bitirinceye kadar askere sevk edilmeyecek. Bu düzenlemenin uygulanmasında 20 yaşından küçük olanlar ile geçime yardım edemeyecek derecedeki maluller hesaba katılmayacak. Kardeş sevk tehirinde bulunulabilmesi için ananın dul olması şartı kaldırılacak. Bugünün şartlarında 15 yaşından küçük bir çocuğun aile bütçesine katkı sağlamasındaki zorluk dikkate alınarak, kardeş sevk tehirinde 20 yaşından küçük olanlar dikkate alınmayacak. Yoklama sırasında lise veya dengi okuldan mezun olduğunu belgeleyenlerin askerlikleri üç yıl, fakülte veya yüksekokuldan ilişikleri kesilenlerle yüksekokul mezunlarının askerlikleri ise 29 yaşını tamamladıkları yılın sonu esas alınarak iki yıl süreyle ertelenecek.

Üniversite mezunları için

Dört yıl ve daha uzun süreli yükseköğretim kurumlarından yahut bunların dengi olduğu kabul edilen okullardan mezun olan yükümlülerin askere sevkleri, istekleri halinde mezuniyet tarihinden itibaren iki yıla kadar, yüksek lisans eğitimini tamamlayanların ise bir yıla kadar tehir edilebilecek. Askerlik çağrısına hasta olduklarından dolayı katılamayan yedek erbaş ve erlerden, bu durumlarını resmi veya askeri hekim ya da sağlık kurulu raporuyla tespit ettirenler herhangi bir cezai işleme tabi tutulmayacak. Askerlik çağına girdikten sonra yapılan yaş değişiklikleri askerlik işlemlerinde dikkate alınmayacak. Ancak yoklamaları sırasında aile kütüğünde yazılı yaşları ile görünümleri uyumlu olmayanlardan, yaş düzeltmelerine engel bulunmayanların yaşlarının düzeltilmesi için savcıya başvurulacak ve yargılama sonucuna göre askerlikleri yaptırılacak.

Yoklamaya gitmeyenlere 100 lira ceza

Yoklamada bulundukları yerdeki askerlik şubesi, elçilik veya konsolosluklara gelmeyen ve mazereti bulunduğuna dair belge ibraz etmeyenlerden, birlikte yoklamaya tabi oldukları doğumluların sevk yılı içindeki ilk celp ve sevk tarihinden sonra, son celp ve sevk döneminin bitiminden önce ele geçen veya kendiliğinden gelenler, hekime ya da asker hastanesinde muayene ettirilecek. Muayene neticesinde askerliğe elverişli oldukları anlaşılanlar sınıf ve tertibat yerlerine derhal sevk edilecek. Bu durumdakilere 100 TL idari para cezası verilecek. Tasarıyla, yoklama kaçağı ve bakaya suçları, ilk kez yoklama kaçağı olan ve bakaya kalan yükümlüler için kabahata dönüştürülüyor ve idari para cezası yaptırımına bağlanıyor. Talim ve manevra için çağrıldıkları halde özürsüz gelmedikleri anlaşılan yedek erbaş ve erler hakkında idari para cezaları uygulanacak ve emsalleri kadar hizmete tabi tutulacak.

Yedek subay ve astsubayların yedeklik yoklaması uygulamasına son verilecek

Yoklama kaçağı, saklı ve bakayaları bilerek resmi veya özel hizmete alanlar Askeri Ceza Kanunu’na göre cezalandırılacak. Saklılardan ele geçen veya kendiliğinden gelenler nüfus kayıtlarına kaydedilmek üzere nüfus idarelerine gönderilecek. Nüfus idarelerince kaydedilenlerin bilgileri askerlik şubelerine hemen bildirilecek. Bunlardan yaşıtlarının ilk celp ve sevk tarihinin bitiminden önce yakalanan veya kendiliğinden gelenler, yoklamalarını müteakip silah altına alınacak. Yaşıtlarının ilk celp ve sevk tarihinin bitiminden sonra ele geçen veya kendiliğinden gelenlere yoklamalarının ardından idari para cezaları verilecek. Tasarıyla, muvazzaf subay adaylarından temel askerlik eğitimini tamamlamadan ayrılanlar ile muvazzaf subaylığa nasbedildikten sonra deneme süresinin bitimine kadar ayrılanların temel askerlik eğitiminde veya deneme süresinde geçen sürelerinin ne kadarının askerlik hizmetinden sayılacağı, bu kişilerin eksik kalan askerlik hizmetlerini ne şekilde tamamlayacaklarına ilişkin esaslar da düzenleniyor. Adres Kayıt Sistemi ve Milli Savunma Bakanlığı Bilgi Sisteminin yürürlüğe girmesi nedeniyle yedek subay ve astsubayların her yıl 1 Ocak-30 Haziran tarihleri arasında yapılan yedeklik yoklaması uygulamasına son verilecek. Sefer görev emri tebliğ edilen yedek subay ve yedek askeri memurların adres değişikliği bildiriminde bulunması ve bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlerden idari para cezası alınması uygulamasına son verilecek.

Askerler hakkındaki ihbar ve şikayetler

Tasarıda, Anayasanın 145. maddesinde yapılan değişiklik doğrultusunda, asker kişiler hakkındaki ihbar ve şikayetlere uygulanacak usul, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun paralelinde yeniden düzenlendi. Anayasa Mahkemesi, teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt’a komutanı veya askeri kurum amirince, askeri hakimlere idari sicil verilebilmesine yönelik düzenleme Anayasaya aykırı bulunarak iptal edildiğinden tasarıda yeni düzenlemeler yapıldı. Buna göre, Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı ilkeleri esas alınarak Askeri Hakimler Kanunu’nun ”Sicil belgeleri ve sicil üstleri” başlıklı maddesi yeniden düzenlendi. Buna göre, askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hakimlere ve savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına son verilecek. Yardımcı askeri savcılara ve askeri savcı yardımcılarına yalnızca askeri savcı tarafından idari sicil verilecek. Askeri mahkeme ve askeri savcılık kadroları dışında görev yapan askeri hakimlere, sicil üstlerince idari sicil verilecek.

Askeri hakimlere binbaşılık şartı kaldırılıyor

Askeri hakimlerin birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olma kriterleri arasında yer alan ”binbaşı rütbesinde bulunmak” şartı kaldırılacak. Tasarıyla, askeri hakimler; aylık, ek gösterge, ödenek, yargı ödeneği, ek ödeme, mali, sosyal haklar ve yardımlar ile diğer özlük hakları bakımından, eşit oldukları hakim ve savcılar hakkındaki hükümlere tabi olacak. Mevcut düzenlemede, askeri hakim subaylara Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümlerine göre izin verilirken, tasarıyla bu değiştiriliyor. Buna göre, askeri mahkeme kıdemli hakimi ve askeri savcının izinleri Milli Savunma Bakanlığı’nca; askeri mahkeme ve askeri savcılık kadrolarında görevli askeri hakimlerin izinleri ise kıdemli hakim veya askeri savcı tarafından verilecek. Tasarıda, askeri hakimler hakkındaki ihbar ve şikayetlerde yapılacak işlemler, adli ve idari yargıda görevli hakim ve savcılara ilişkin hükümler paralelinde yeniden düzenleniyor. Somut delillere dayanan isimsiz ve imzasız ihbar ve şikayetler hakkında da mutlaka araştırma ve inceleme yapılacak, şikayetten vazgeçilmesi halinde dahi başlatılan disiplin soruşturması sonuçlandırılacak.

Soruşturma ve kovuşturma ile ilgili düzenlenen evrak işlemden kaldırılacak

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’na göre, Milli Savunma Bakanı, askeri adalet müfettişince düzenlenen evrakı inceledikten sonra, soruşturma yapılması için izin verilmesine, disiplin cezası tayinine ya da soruşturma yapılmasını gerekli görmediği hallerde, soruşturma ve kovuşturma ile ilgili düzenlenen evrak işlemden kaldırılacak. Milli Savunma Bakanı tarafından soruşturma açılmasına izin verilmesi halinde söz konusu evrak, gereği yapılmak üzere ilgilinin görevli bulunduğu yere en yakın askeri mahkemenin savcısına gönderilecek. Askeri Yargıtay kadrolarında savcılık ve tetkik hakimliği ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kadrolarında savcılık ve raportörlük görevi yapan askeri hakimler ile Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında görevli askeri hakimler hakkında düzenlenen evrak, Genelkurmay Başkanlığı’nın bulunduğu yerde kurulan askeri mahkemenin savcısına gönderilecek. Askeri savcı tarafından iddianame düzenlenmesi halinde, iddianamenin kabulü ya da iadesi konusunda karar verilmek üzere soruşturma evrakı ve düzenlenen iddianame, Askeri Yargıtay’a gönderilecek. Askeri Yargıtay Başkanlar Kurulu’nun belirleyeceği daire, iddianamenin kabulüne veya iadesine karar verecek. Haklarında iddianamenin kabulüne karar verilen askeri hakimlerin kovuşturması, iddianameyi değerlendiren Askeri Yargıtay dairesinde yapılacak. İddianamenin kabulünden itibaren Askeri Yargıtay dairesinde yapılacak kovuşturmada, savcılık görevini Askeri Yargıtay Başsavcılığı yürütecek.

Milli Savunma Bakanlığı’na bildirilecek durumlar

Askeri hakimlerin genel yargıya tabi şahsi suçları hakkında genel hükümler uygulanacak. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hallerinde soruşturma genel hükümlere göre yapılacak. Soruşturma yetkili Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcı vekilleri tarafından bizzat yürütülecek. Bu tür durumlar Milli Savunma Bakanlığı’na bildirilecek. Askeri hakimler, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre görev yapacak. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremeyecek, genelge gönderemeyecek, tavsiye ve telkinde bulunamayacak. Askeri hakimler azlolunamayacaklar. Bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması nedeniyle de olsa aylık ve ödeneklerinden ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamayacak ve kendileri istemedikçe 60 yaşını bitirinceye kadar emekliye sevk edilemeyecekler. Ağır ceza mahkemelerinin görevine giren suçüstü halleri dışında, suç işlediği ileri sürülen askeri hakimler, yakalanamayacak, üzerleri, konutları ve araçları aranamayacak, sorguya çekilemeyecek. Ancak durum, Milli Savunma Bakanlığı’na bildirilecek. Askeri hakimlere, Milli Savunma Bakanlığı tarafından mesleki unvanlarını gösteren kimlik belgesi verilecek. Askeri hakimlere hiçbir şekilde askeri görev verilemeyecek.

Üniversite mezunlarına subay olma imkanı

En az 4 yıl süreli fakülte veya yüksekokulları bitiren kadın veya erkeklerden muvazzaf subay olmak için başvuranlar 27 yaşından, lisansüstü öğrenimi tamamlamış olanlar ise 32 yaşından büyük olmamak ve gerekli şartları taşıması şartıyla Genelkurmay Başkanlığı’nca gösterilecek, TSK tarafından harp okullarında yetiştirilemeyen veya yeterince yetiştirilemeyen sınıflarda muvazzaf subaylığa atanabilecek. Fakülte veya yüksekokul bitirip TSK’da askerlik hizmetine başladıklarında 27 yaşından, lisansüstü öğrenimini tamamlamış olanlarda ise 32 yaşından büyük olmayanlardan muvazzaf subaylığa geçmek isteyenler, muvazzaf subaylığa atanabilecek. Bunlardan, terhislerinin ardından başvuranlar ile askerlik hizmeti sırasında veya terhislerinin ardından fakülte veya yüksekokulları bitirip başvuranlar da subaylığa atanabilecek. Subaylığa atananlar, askeri eğitimin ardından bir yıllık deneme süresine tabi tutulacak. Eğitimde başarısız olanlar, TSK’ya uyum sağlayamayanların TSK ilişikleri kesilecek. Devletin bu sürede yaptığı masraflar, kanuni faizleriyle birlikte kendilerinden tahsil edilecek. Temel askerlik eğitiminden çeşitli nedenlerle ilişiği kesilenlerin temel eğitimde geçirdikleri süreler ile temel askerlik eğitiminin ardından subay olarak atananlardan, deneme süresinin bitimine kadar ayrılanların temel eğitimde ve muvazzaf subaylıkta geçen süreleri, askerlik hizmetinden sayılacak. Toplam hizmet süreleri, askerlik yükümlülük sürelerini karşılayanlar, askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacak. Muvazzaf subay adayları sağlık, disiplin, mükafat ve ceza işlemleri bakımından harp okulu öğrencilerinin intibak eğitiminde tabi olduğu kurallara tabi olacak. Temel askerlik eğitimleri, takvim yılının 30 Ağustos tarihine kadar tamamlanacak. Bu kişilerin subaylık atamaları hangi tarihte olursa olsun, kademe ilerlemesi veya üst rütbeye yükselmelerine esas olacak atamalarında kararname takvim yılının 30 Ağustos tarihi esas alınacak. Ancak, 30 Ağustos tarihinden sonra subay olarak atanacaklara bu işlemden dolayı geriye doğru maaş, maaş farkı ve diğer özlük hakları verilmeyecek.

KAYNAK:POSTA